IDAHOT 2018: Negativne tendencije na polju ljudskih prava LGBTI osoba: raste međuvršnjačko i nasilje u porodici, ugrožena sloboda okupljanja

Sarajevski otvoreni centar (SOC) je povodom Međunarodnog dana borbe protiv homofobije i transfobije (IDAHOT), 17.5.2015. godine, predstavio Rozi izvještaj 2018, godišnji izvještaj o stanju ljudskih prava LGBTI osoba u BiH koji pokriva 2017. i početak 2018. godine.

Na press konferenciji, održanoj na platou ispred Parlamenta Federacije BiH, članice Sarajevskog otvorenog centra istakle su da iako je tokom protekle tri godine došlo je do određenih unapređenja pravnog okvira, praćenog sporadičnim djelovanjem institucija, ali loša ili nedostatak implementacije dovode do do daljeg, pa i povećanog kršenja ljudskih prava LGBTI osoba.

Poseban problem predstavlja rast broja slučajeva nasilja u porodici i međuvršnjačkog nasilja na osnovu seksualne orijentacije i rodnog identiteta i nepostojanje konkretnog institucionalnog plana za suzbijanje ovih vrsta nasilja i zaštitu žrtava, te plana rada s počiniteljima_cama. Istraživanje potreba i problema u LGBTI zajednici u BiH provedeno 2017. godine pokazalo je da su govor mržnje, diskriminacija i nasilje nad LGBTI zajednicom i dalje široko prisutni u bh. društvu, da transrodne osobe zbog nemogućnosti jednostavne i brze promjene oznake spola i dalje trpe nasilje i diskriminaciju, a da istospolni parovi trpe ozbiljne finansijske i materijalne poteškoće usljed pravne nevidljivosti njihovih životnih zajednica. Nedostatak sistematičnog, proaktivnog i efikasnog djelovanja institucija dovodi do porasta nepovjerenja LGBTI osoba u institucije, pogotovo u policiju i pravosuđe. Naime od 2008. nijedan napad na aktiviste_kinje i događaje nije adekvatno procesuiran, niti su počinitelji kažnjeni.

Ne samo da institucije neadekvatno štite ljudska prava LGBTI građana_ki, nego ih i aktivno krše, nročito slobodu okupljanja. kroz razne administrativne prepreke na lokalnom i kantonalnom nivou, što ozbiljno narušava i sužava prostor za rad LGBTI aktivista_kinja. Ove prakse dovode do toga da o “rizičnosti okupljanja” odlučuju razni nenadležni društveni akteri što, kao u nedavnom slučaju BBI centra i Narodnog pozorišta, dovodi do kršenja zakona u BiH, diskriminacije te zabrana okupljanja LGBTI osobama isključivo na osnovu ličnih ubjeđenja pojedinaca_ki.

Iz Sarajevskog otvorenog centra podcrtale su da se u narednom periodu mora raditi na unapređenju regulacije krivičnih djela izazivanja mržnje i poticanja na nasilje u krivičnim zakonima Federacije Bosne i Hercegovine i Brčko distrikta, unapređenju sistema zaštite od nasilja u porodici i međuvršnjačkog nasilja, usvajanju zakona o istospolnim partnerstvima, kao i zakonima o rodnom identitetu, te da je neophodno provoditi kontinuirane i obavezne obuke svih javnih i administrativnih službenika_ca, pravosuđa, policije, te zaposlenika_ca institucija zdravstva i socijalne skrbi što je isticano i u prethodnim godinama.

U 2018. godini također je neophodno raditi na harmonizaciji zakona kojima se uređuju sloboda okupljanja u BiH, te na otklanjanju sistemskih i administrativnih nedostataka dovode do diskriminacije i kršenja slobode okupljanja LGBTI osoba.