Višegodišnji rad na zagovaranju prava lezbejki, gej muškaraca, biseksualnih i transrodnih osoba u Bosni i Hercegovini, jednoj od najkomplikovanijih država Evrope, naučio nas je jednoj stvari: bez značajnije podrške političkih stranaka stanje ljudskih prava LGBT osoba neće se popraviti.

Upravo kako bi se odnosi između organizacija civilnog društva i političkih stranaka intenzivirali, odlučili smo da izradimo ovaj vodič. Nadamo se da ćemo na ovaj način doprinijeti jačanju veza i kreiranju novih saradnji, te uklanjanju nekih nepotrebnih strahova.

Čitajući ovu publikaciju, i sami ćete doći do različitih zaključaka. Neka od njih možda će biti:

• LGBT osobe predstavljaju jednu nevidljivu manjinu svakog društva, izloženu nasilju i diskriminaciji, koja zaslužuje posebnu pažnju;
• Stanje ljudskih prava LGBT osoba u velikoj mjeri zavisi od toga koliko će se vodeće političke stranke jedne države njima istinski posvetiti;
• LGBT osobe čine oko 10% stanovništva svake zemlje, pa samim time i 10% glasačkog tijela te mogu biti presudni u izbornim procesima;
• Iako se zagovaranje prava LGBT osoba uobičajeno veže uz političke stranke ljevice, naročito socijaldemokratske i zelene orijentacije, u stvarnosti se pravima LGBT osoba bave političke stranke svih političkih ideologija: od krajnje desnice pa do krajnje ljevice;
• Zagovaranje prava LGBT osoba od strane desničarskih, tradicionalnih i konzervativnih stranaka nije dovelo do nestanka tih stranaka, niti do gubljenja glasačkog tijela. Naprotiv, te stranke su na taj način jačale svoje demokratske fundamente, signalizirajući da su sva ljudska bića jednaka i da zaslužuju jednaku posvećenost;
• Tolerantnija društvena okruženja dobro razvijenih evropskih demokratija omogućila su LGBT osobama da se slobodno i javno deklarišu kao društveno drugačiji, a da to nije povlačilo posljedice na ličnom ili profesionalnom nivou. LGBT osobe su predsjednici/e, premijeri/ke i ministri/ce država, zastupnici/e, gradonačelnici/e, gradski/e vijećnici/e itd. i aktivno doprinose daljnjem razvoju svojih država.

Smatramo da se i bosanskohercegovačke stranke trebaju odgovornije ponijeti prema ovoj marginaliziranoj društvenoj grupi te da bi trebale:

• javno osuđivati sve oblike nasilja i diskriminacije LGBT osoba, signalizirajući javnosti da kršenja prava LGBT osoba nije dozvoljeno;
• putem vladinih institucija, promovisati preventivne mjere borbe protiv nasilja i diskriminacije LGBT osoba (npr. kroz strategije i akcione planove borbe protiv homofobije);
• putem vladinih institucija i bez ograničavanja, garantovati sva prava, pa i pravo na javno okupljanje, u slučaju da dođe do inicijative organizovanja javnih, protestnih marševa (povorki ponosa);
• podržati zakonske inicijative koje ukidaju diskriminaciju LGBT osoba, kao što je usvajanje zakonskih rješenja putem kojih se istospolnim parovima omogućavaju prava koja proizlaze iz zajedničkog života (pravo na nasljeđivanje, pravo na nasljeđivanje penzije, pravo na zdravstveno osiguranje preko partnera/ice itd.) ili omogućava medicinska podrška prilagodbe spola kod transeksualnih osoba;
• putem medija, obrazovanja i drugih državnih aparata promovisati toleranciju prema svim manjinama, pa i prema LGBT osobama, u svrhu kreiranja boljeg životnog okruženja, u kojem se LGBT osobe više neće primoravati da žive u anonimnosti ili čak da napuštaju državu (netolerantna društvena klima ima velike posljedice i na bh. ekonomiju, imajući na umu da veliki broj visokoobrazovanih stručnjaka i stručnjakinja, LGBT osoba, svake godine napuštaju BiH).

Za kraj: ne treba se čekati momenat kada će društvo postati tolerantno i samo po sebi inkluzivno, kao što ne treba čekati ni određene smjene generacija jer do toga ne može doći dok god je društvo pod uticajem negativne i poprilično homofobne politike. Politika kreira društvenu svijest, a ne obratno, i time se odgovorni/e u političkim partijama moraju i voditi. Preuzimanje odgovornosti, otvorenost za razgovor o ovoj tematici uz pozitivan pristup, izbjegavanje izgovora i čekanja pravih momenata, te proaktivno promišljanje o ovoj problematici, samo su neki od načina da se pitanja LGBT ljudskih prava stave na aktualnu političku agendu.

Priručnik je besplatan i dostupan u PDF i u štampanoj verziji.