„Ne želimo mi dio kolača, već da napravimo novi“Dorothee Solle, njemačka feministička teologinja

U okviru drugog izlaganja u ciklusu Neko je rekao feminizam, jedan segment će biti posvećen temi rod i religija. Tema je široka zbog same raznolikosti i manifestacije onog religijskog koje se ukršta i prepliće sa onim društvenim i političkim, ali se upravo iz tog razloga otvaraju prostori za dekonstrukciju postojećih praksi isključenja žena iz religijskog reda stvari sa različitih uporišnih tačaka.

Žene su u predmodernim i uopšte zajednicama prije nastanka monoteističkih religija imale bolji položaj kako u društvu tako i u samoj religiji zbog specifičnosti tada vladajućih rituala  i neizražene i neprofilisane hijerarhijske strukture onog religijskog, kao i činjenice da se u ovim zajednicama nije artikulisala dihotomija priroda/kultura. Sa pojavom monoteističkih religija ova njihova pozicija se znatno mijenja a na šta će biti stavljen poseban akcenat budući da je riječ o religijama koje dominiraju u Bosni i Hercegovini. Jednostavna analogija koja ne nudi ništa više nego „jeftinu milost“ (sintagma njemačkog teologa Dietricha Bahnhoffera)- Bog na nebu, kralj na zemlji, muškarac u kući je pravdana i vladala na različite načine i „potkrepljivana“ bezupitnošću nad neprikosnovenim tumačenjima koji su „okupirale“ tijela Crkve.

Tzv. analize diskursa često ukazuju  da glavni problem leži u načinu interpretacije i interpelacije roda i religije u svijest i podsvijest usled dominacije patrijarhalnih upisivanja značenja u tekst, što je rezultiralo u ženskoj podređenosti unutar vjerskih zajednica, njihovoj nevidljivosti i nečujnosti. Kako diskursi teže totalizaciji i normalizaciji javljaju se „mrlje“ i „frakture“ budući da nijedan diskurs ne može da ostvari totalitarizirajuću homogenost. No, kao ono što je na rubu onoga pa makar ono bilo i široko i usmereno ka eshaton-u- kao što je ono religijsko, žene su kao neko unutar a u isto vreme i izvan sistema gradile nova značenja o vlastitom položaju i ulozi u vjerskim zajednicama. U ovom izlaganju će se upravo naglasak staviti na ove prostore i mogućnosti za dezidentifikacijski otpor i za prevazilaženje podređene uloge žena u crkvi, interpelacije i hrabri poduhvati koji su počeli još u srednjem vijeku (npr. u Evropi za vreme čuvene Querelle de femmes).

Akcenat će se staviti na tri dominantne paradigme kada je o položaju žena u religijama uopšte i vjerskim zajednicama riječ- teorija podređenosti, teorija komplementarnosti, teorija jednakosti, na važnost drugačijih interpretacija koje se prije svega razvijaju unutar tzv. feminističke teologije, „političke teologije“, teologije oslobođenja  a referiraće se i na neka skorašnja istraživanja sprovedena u BiH o položaju žena u ovdašnjim vjerskim zajednicama i dominantnim religijskim tumačenjima ovog suodnošenja.

Jedan od segmenta izlaganja će biti i važnost iskustva žena kao temelja oko kojeg se vrši kritika vladajućih režima istine koje pod plaštom normalizacije u Fukoovskom smislu teže da održe hijerarhijske odnose u crkvi i da je „izliju“ kao u ritualu pomazanja na čitav svijet kroz ravan simboličke predstave slike svijeta, odn. neba i zemlje.

Dr. Zlatiborka Popov-Momčinović (1975, Vršac) završila je studij sociologije na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu. Tokom i nakon studiranja radila je u nevladinom sektoru i lokalnim medijima, a od 2005. je angažovana kao asistentkinja na Filozofskom fakultetu Istočno Sarajevo, gdje je i magistrirala sa temom „Politička kultura u periodu tranzicije“. Na Fakultetu političkih nauka u Beogradu je doktorirala 2013. sa temom „Ženski pokret u postdejtonskoj BiH: dometi, inicijative, kontroverze“. Objavila je više od četrdeset naučnih radova iz oblasti političke sociologije, politikologije religije, i feminističke teorije i prakse. Bila je stipendistica Fonda otvoreno društvo Bosna i Hercegovina u okviru „Policy Fellowship Development Project“, i angažovana u nekoliko lokalnih i regionalnih istraživanja kao što su „Religion and Pluralism in Education: Comparative Approaches in Western Balkan“, „Reconciliation and Trust Building in Bosnia and Herzegovina“, „Govor mržnje u Bosni i Hercegovini“, „Parlamentarizam u Bosni i Hercegovini“, „Coming out: Zagovaranje i zaštita prava LGBT osoba“. Zamjenica je urednika bh. časopisa „Diskursi“. Aktivna je i u civilnom društvu. Članica je Upravnog odbora Fondacija  CURE.  Održala je niz javnih predavanja na temu ženskog pokreta i feminizma, bila angažovana kao predavačica na Ženskoj političkoj akademiji i Političkoj akademiji za mlade lidere.